فرآوری کاغذ استروک: از سیر تا پیاز تولید مقوای استروک

عرضه روزافزون محصولات کاغذی، مانند انواع لیوان کاغذی یکبارمصرف در طرح‌های شیک و متنوع باعث شده طراحی و تولید کاغذ استروک گسترش فراوانی یابد. در این میان، توجه به سلامتی مواد اولیه کاغذ استروک، کیفیت و نوع جوهر به کار رفته در مرحله چاپ، نوع کوتینگ‌های به کار رفته روی کاغذ استروک به‌دلیل تماس با محتویات داخلی ظروف، امری الزامی است. بنابراین بلاگ بایدا تصمیم دارد در این مقاله به‌صورت همه‌جانبه به بررسی مراحل فرآوری کاغذ استروک بپردازد؛ مراحلی که شامل: تهیه و تولید آن از باگاس (ساقه نیشکر)، تولید رول کاغذ، کوتینگ (پوشش)، برش با دستگاه اسلیتر، برش با دستگاه شیتر، چاپ فلکسو و افست، استفاده از بابس و در نهایت بسته‌بندی است. کافی‌ است تنها 7 دقیقه از زمان خود را همراه ما باشید.

باگاس

باگاس فیبر باقی‌مانده در مراحل استخراج شیره‌ی حاوی قند نیشکر است. این کلمه ابتدا در مورد بقایای حاصل از فشردن زیتون، خرما و انگور به کار می‌رفت، اما بعدها به باقی‌مانده‌های سایر مواد گیاهی فرآوری‌شده، مانند نیشکر، چغندرقند، ذرت، بلوط، نشاسته و سیزال نیز اطلاق شد. تا اینکه امروزه، استفاده از کلمه باگاس عموماً به محصولات جانبی کارخانه نیشکر محدود می‌شود.

این ماده که منبع سلولز است، جهت استفاده در صنعت تولید کاغذ و خمیر کاغذ در چندین کشور، از جمله: آمریکای لاتین، خاورمیانه و کشورهای تولیدکننده‌ی شکر – که با کمبود منابع جنگلی روبه‌رو هستند – استفاده می‌شود. باگاس محصولی با قابلیت تجزیه‌پذیری بالاست که کمتر از 100 روز به ‌راحتی تجزیه می‌شود و فاقد هر نوع ماده مضر شیمیایی است. مجموع این عوامل باعث شده این فرآورده‌ی جانبی کارخانه‌های نیشکر به یکی از ایده‌آل‌ترین مواد اولیه برای تولید کاغذ تبدیل شود. ظروف یکبار مصرف ساخته شده با این محصول هیچ ضرری برای مصرف‌کننده و محیط زیست ندارد. بنابراین استفاده از باگاس در دهه‌ها یا حتی قرن‌های آینده، آسیبی برای محیط زیست و سلامت مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: مواد اولیه استروک

خمیر کاغذ

خمیر کاغذ مورد استفاده در فرآوری کاغذ استروک، ماده‌ی الیافی است که پس از گذراندن مراحل آماده‌سازی باگاس، پخت، شستشو، غربالگری و سفید کردن تهیه و تولید می‌شود. مدت زمان پخت یا سفید کردن باگاس نیشکر نسبت به باگاس کاه کم است. همچنین مواد شیمیایی مورد نیاز برای فرآوری خمیر کاغذ تهیه شده از این نوع باگاس، نسبت به باگاس کاه بسیار ناچیز است. باگاس کاه امروزه در بسیاری از کشورها، مانند: دانمارک، یونان، اسپانیا، یوگسلاوی و… استفاده می‌شود، زیرا این کشورها علاوه ‌بر محدودیت در منابع چوبی، تولیدکننده نیشکر نیستند.

چنانچه از روش نانو برای تولید خمیر کاغذ از باگاس نیشکر استفاده شود، کیفیت کاغذهای ساخته شده در بالاترین حد بوده و می‌توان از آن در تهیه کاغذهای مخصوص چاپ، کتاب، طراحی و… استفاده کرد؛ اما از آن‌جا که هنوز این سطح از تکنولوژی در ایران بسیار کم است، خمیر کاغذ تهیه شده از باگاس نیشکر در ایران معمولاً برای تهیه‌ی رول‌های کاغذی با گریدهای خاص استفاده می‌شود.

رول کاغذ

در این مرحله رول‌های بزرگ و ضخیم کاغذ تهیه شده در دستگاه رول‌کن به صورت کاملاً فشرده به‌صورت ورقه‌های نازک کاغذ در عرض 320 تا 324 سانتی‌متر دور بوبین پیچیده می‌شود. کاغذ تهیه شده در این مرحله در ساخت انواع فرآورده‌های کاغذی، مانند: کاغذ استروک مات و کاغذ استروک گلاسه و در نهایت، لیوان کاغذی مات و لیوان کاغذی گلاسه استفاده می‌شود.

فرآوری کاغذ با کوتینگ یا اکسترود

لغت کوتینگ یا اکسترود در صنعت کاغذ به معنی ایجاد روکشی از مواد روی کاغذ است. در تهیه استروک، کوتینگ‌ها با اهداف متنوعی ایجاد می‌شوند. در ذیل مهم‌ترین کوتینگ‌های استروک را بیان می‌کنیم.

• کوتینگ رنگ (لمینیت): این پوشش برای تولید کاغذهای رنگی تهیه شده و معمولاً از جنس کائولینت، کربنات کلسیم، بنتونیت و تالک (خاک رس) است تا ویژگی‌های خاص، از جمله: وزن، براقی سطح، صافی یا کاهش جذب جوهر به‌وسیله‌ی کاغذ را ایجاد کند. این پوشش امکان چاپ واضح را، بخصوص در عکس‌های حاوی جزئیات دقیق فراهم می‌کند. این سری از کوتینگ‌ها در 4 دسته براق، مات، ساتن و کدر قرار دارند. استروک‌های گلاسه دارای این کوتینگ هستند، در حالی ‌که استروک‌های مات فاقد این نوع لمینت می‌باشند.
• کوتینگ شیمیایی: این سری از پوشش‌ها باعث ایجاد خواص ترمال یا حرارتی کاغذ استروک می‌شوند. پوشش‌های گرمایشی در فرآوری کاغذ استروک در دو بخش گرماژ کاغذ و گرماژ پوشش پلی قرار می‌گیرد. در تولید کاغذ استروک لیوان‌های کاغذی، معمولاً از گرماژ 190 تا 310 گرم استفاده می‌شود.

• کوتینگ پارافین: کوتینگ‌های ضد آب از نوع پارافین یا پلی‌اتیلن است. آنچه در فرآوری کاغذ استروک شرکت طبیعت سلولز سبز ماندگار (بایدا) استفاده می‌شود، کوتینگ ضد آب پلی‌اتیلن بهداشتی است که علاوه ‌بر مقاوم نمودن کاغذ استروک در برابر آب، باعث بهداشتی شدن سطح کاغذ می‌شود.
• از دیگر انواع کوتینگ‌های کاغذ، می‌توان به پوشش‌های ایجادکننده‌ی قابلیت رسانایی، خاصیت چسبندگی و… اشاره کرد.

فرآوری کاغذ با دستگاه اسلیتر

دستگاه اسلیتر یا برش، تجهیزات نسبتاً گسترده‌ای است که در صنایع مختلف، مانند: کاغذ، خودروسازی، ظروف، لوازم خانگی، بسته‌بندی، مصالح ساختمانی و… استفاده می‌شود. در نگاه کلی، اسلیترها برای برش طولی رول‌های بزرگ به کار می‌روند. در صنعت تولید محصولات کاغذی از دستگاه اسلیتر برای برش رول به رولِ رول‌های پلی‌شده (آماده‌شده در مراحل قبل) استفاده می‌شود. در این مرحله، رول‌های بسیار بزرگ به رول‌های کوچک (اندازه‌های دلخواه) برش می‌خورد. بنابراین در فرآوری کاغذ استروک، این برش به معنی تبدیل رول پلی‌شده به رول‌های کف و رول‌های استروک است.

فرآوری استروک با دستگاه شیتر

در این مرحله رول‌های برش خورده استروک با اسلیتر به وسیله‌ی دستگاه شیتر یا دستگاه برش رول به شیت، به‌صورت ورقه‌ای برش داده می‌شود. بنابراین دستگاه رول به شیت، رول‌های بسیار بزرگ را بدون دخالت هیچ ابزار دیگری به ورقه‌هایی با قطر دلخواه تبدیل می‌کند.ابزار دایکات (Diecitting) به صورت قدرتمند می‌تواند عملیات برش پلاستیک، کاغذ، ورقه‌های فلزی، مقوا، جعبه و… را بدون دخالت هیچ ابزاری – مانند قیچی و شابلون – در تعداد نامحدود انجام دهد.

فرآوری استروک با دستگاه‌های چاپ

یکی از مهم‌ترین مراحل فرآوری کاغذ استروک، چاپ طرح‌های مختلف روی آن است. در عصر حاضر با پیشرفت تکنولوژی طراحی، طرح‌های ارائه شده توسط کارفرمایان تنوع رنگ و نقش زیادی دارد. بنابراین استفاده از ابزار مناسب برای چاپ به چالشی  ویژه برای صنعتگران این حوزه تبدیل شده است. در ایران، چاپ معمولاً با دو روش فلکسو و افست انجام می‌شود. در ادامه با هر یک از این روش‌ها به‌صورت دقیق‌تر آشنا می‌شویم.

چاپ فلکسو

شروع فلکسوگرافی (چاپ فلکسو) در اوایل سال 1890 با ظهور ماشین چاپ در لیورپول انگلستان همراه بود. چاپ فلکسو طی سال‌های بعد از آن، مدام در حال تکامل و تغییرات متنوعی بود که براساس آن نام‌های متنوعی نیز دریافت کرد. تا اینکه نام چاپ فلکسو در سال 1951 از بین سه نام برگزیده با اکثریت آراء انتخاب شد. از سال 1990 با ظهور مرکب‌های چاپ و پلیت‌های فتوپلیمری، پیشرفت‌های بزرگی در کیفیت چاپ فلکسو اتفاق افتاد. امروزه استفاده از سیستم‌های تولید مستقیم پلیت (کلیشه) فلکسو یا کامپیوتر به پلیت باعث تحولات بزرگی در این صنعت شده‌ است.

در روش چاپ فلکسو، رول‌های برش‌خورده از بین کلیشه‌های برجسته و انعطاف‌پذیر چرخشی عبور می‌کنند. در این روش، کلیشه‌های تغذیه شده با جوهر یکی پس از دیگری روی کاغذ فشرده می‌شوند تا طرح مورد نظر در بازه کامل رنگی روی کاغذ چاپ شود. بنابراین در روش فلکسر، کاغذ به‌صورت مستقیم در تماس با جوهر قرار دارد. یکی از مهم‌ترین معایب این روش که باعث کمرنگ‌تر شدن استفاده از آن در صنعت چاپ ایران شده است، عدم توانایی فلکسوگرافی در طراحی و تولید طرح‌های ظریف و پیچیده با رنگ‌های شفاف و واضح است. بدین‌ترتیب رنگ‌های نهایی این نوع چاپ نسبت به چاپ افست پررنگ، واضح و دقیق نیست.

چاپ افست

چاپ افست که به آن لیتوگرافی افست یا لیتو افست می‌گویند، امروزه یکی از پرکاربردترین روش‌های چاپ و فرآوری کاغذ استروک در دنیای تجارت است. این نوع چاپ در سال 1904 به‌طور تصادفی توسط ایرا روبل از آمریکا کشف شد. روبل که در چاپ اسکناس با مشکل بی‌کیفیتی روبه‌رو شده بود، برای بالا بردن سطح کیفی تصاویر از لاستیک نرم‌تر برای چاپ استفاده کرد. همین امر باعث شد بعدها روبل برای توسعه‌ی روش چاپ غیرمستقیم به سراغ فرم‌های لیتوگرافی نرود و روش جدیدی به نام چاپ افست را انتخاب کرد.

در این روش، تصویر مرکب زده شده را روی صفحه‌ی چاپ استوانه‌ای لاستیکی بسیار نرم برمی‌گردانند و سپس آن را روی کاغذ چاپ می‌کنند. پس همان‌طور که از نام این روش مشخص است، در این روش کاغذ در تماس مستقیم با جوهر قرار ندارد. از آن‌جا که استوانه‌ی لاستیکی به کار رفته در دستگاه لیتو افست انعطاف‌پذیری بالایی دارد، امکان چاپ با این دستگاه روی چوب، پارچه، فلز، چرم و کاغذ خشن امکان‌پذیر است. این روش چاپ کیفیت بسیار بالایی دارد و اساس آن را 4 رنگ CMYK تشکیل می‌دهد.

در تکنولوژی به کار رفته‌ی چاپ افست برند بایدا، دستگاه چاپ از زینک‌های آلومینیومی ساخته شده است و برای انتقال تصاویر روی کاغذ از سیلندر بلکنت (پتو) استفاده می‌شود. سپس تصویر روی رول‌های برش خورده پرس می‌گردد. رنگ به کار رفته در دستگاه چاپ شرکت طبیعت سلولز سبز ماندگار به دلیل رسالت این شرکت در احترام به مشتری، 100% گیاهی است تا در تماس با نوشیدنی‌های گرم هیچ مشکلی برای سلامت مصرف‌کننده ایجاد نشود.

کیفیت رنگ‌های به کار رفته در مراحل چاپ این شرکت برای کاغذ استروک، فود گرید (Food Grade) بوده و مورد تأیید وزارت بهداشت است. همین امر باعث ‌شده استروک‌های بایدا کیفیت رنگ و طرح خود را در تماس با حرارت بالا از دست ندهند و با همان کیفیت اولیه و بالای خود در طول مراحل مصرف دیده شوند.

فرآوری استروک با دستگاه بابس

در این مرحله از فرآوری کاغذ استروک، شیت‌های استروک لمینت و چاپ ‌شده با دستگاه بابس یا تیغ در اندازه‌های دقیق برش می‌خورد. کاغذ استروک تهیه شده در این مرحله، آماده‌ی فروش یا دوخت روی رول کف لیوان کاغذی است.

ابعاد و وزن کاغذ استروک

از پرکاربردترین و مهم‌ترین ابعاد کاغذ استروک برای لیوان‌های کاغذی مات در ایران می‌توان به کاغذ استروک‌ 70 سی‌سی، کاغذ استروک 110 سی‌سی، کاغذ استروک 120 سی‌سی، کاغذ استروک 180 سی‌سی، کاغذ استروک 220 سی‌سی و کاغذ استروک 360 سی‌سی اشاره کرد. این ابعاد در دو نوع کلی مات و گلاسه بازار مصرف داخلی و خارجی را در اختیار دارند. وزن این کاغذها بسته به نوع مات و گلاسه بودن متغیر است. برای مثال کاغذ استروک مات لیوان کاغذی 360 سی‌سی نسبت به نمونه کاغذ استروک مات لیوان کاغذی تک جداره 70 سی‌سی به‌دلیل ابعاد بزرگ‌تر تقریباً سه برابر است یا کاغذ استروک گلاسه 70 سی‌سی نسبت به کاغذ استروک مات لیوان 70 سی‌سی به‌دلیل بکارگیری روکش پلی‌ وزن بیشتری دارد.

بسته‌بندی کاغذ استروک

پس از پایان مراحل فرآوری کاغذ استروک، جهت ارائه آن به کارگاه‌های سازنده‌ی لیوان کاغذی – که تکنولوژی تولید کاغذ استروک را ندارند – شیت‌های برش خورده کاغذ استروک چاپ‌شده را در قالب بسته‌های 480 تا 510 کیلوگرمی پالپ چوبی و سلفون در اختیار مشتری قرار می‌دهند. بسته‌بندی این کاغذها به‌صورت کاملاً مکانیزه و بدون دخالت دست انجام می‌شود.

کاغذ استروک، همان کاغذ دور لیوان کاغذی است. از این‌ رو جنس مواد اولیه به ‌کار رفته در آن بسیار مهم است. امروزه کشور ایران که یکی از تولیدکنندگان بزرگ نیشکر است، به‌ جای استفاده از چوب درختان در صنعت تولید کاغذ از باقی‌مانده نیشکر (باگاس) استفاده می‌کند، زیرا استفاده از این مواد علاوه ‌بر اینکه مانع بزرگی برای قطع درختان است، در مدت کوتاهی تجزیه می‌شود. همین امر باعث شده استفاده از باگاس برای تولید کاغذهای ویژه، از جمله کاغذ استروک، ظروف یکبارمصرف کاغذی و… بسیار زیاد باشد.

از سوی دیگر کاغذ استروک، باید قابلیت‌های دیگری مانند حفظ حرارت، ضد آب بودن و… را نیز داشته باشد تا در نهایت، به خوبی در ساخت لیوان کاغذی استفاده شود. شرکت طبیعت سلولز سبز ماندگار با نام تجاری بایدا، از برندهای معتبر در ساخت و تولید استروک و سایر محصولات تولید شده از خمیر کاغذ باگاس است که محصولات خود را به سایر کشورهای خاورمیانه از جمله عمان، آذربایجان، گرجستان، ترکیه و… صادر می‌کند. در این مقاله از بلاگ بایدا تلاش شد مراحل فرآوری کاغذ استروک به صورت جامع تبیین شود. امیدواریم با مطالعه این مقاله توانسته باشید اطلاعات مفیدی در این زمینه به دست آورید. خوشحال می‌شویم با ارائه نظرات خود در پایین این صفحه، ما را در بهبود سطح کیفی مقالات برند بایدا همراهی کنید.

منبع ++++