مواد اولیه ظروف گیاهی: ظرف گیاهی از چه چیز ساخته شده‌ است؟

ظروف گیاهی که امروزه به عنوان جایگزینی مناسب برای ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در جشن‌ها، مراسم، اعیاد و عزاداری‌ها از آنها استفاده می‌شود، از مواد گیاهی مختلفی ساخته شده‌اند. اما جدا از نوع ماده‌ای که در ساخت هر ظرف گیاهی به کار رفته است، انتظار می‌رود این ظروف سبک وزن باشند، در مقابل رطوبت از خود تا حدی مقاومت نشان دهند و بتوانند وزن یک غذای سنگین را بدون شکستن و تغییر شکل تحمل نمایند. در این مطلب خواهیم دید مواد اولیه ظروف گیاهی چه هستند و با چه تکنیکی تولید می‌شوند. با ما همراه باشید.

 مواد اولیه تولید ظروف گیاهی چیست؟

مواد اولیه ظروف گیاهی معمولاً گرانول‌های گیاهی هستند که از نیشکر، نشاسته ذرت، گندم و سیب‌زمینی تولید می‌شوند. حتماً تا کنون نام نشاسته بین مواد غذایی به گوشتان خورده است. اما جالب است بدانید از نشاسته به طور عمده در تولید کاغذ استفاده می‌شود. نشاسته در واقع پلی ساکارید ذخیره شده در ریشه، جوانه و دانه‌های گیاهان مختلف است. این نشاسته‌ها به روشی که در انتهای همین مطلب خواهیم گفت از گیاه جداسازی شده و برای آسان نمودن ذخیره‌سازی و انتقال، به گرانول‌های بسیار کوچکی تبدیل می‌شوند. سپس این گرانول‌ها به کارخانه کاغذسازی منتقل شده تا خمیر کاغذ مورد نیاز برای تولید ظروف گیاهی از آنها ساخته شود.

یکی دیگر از مواد اولیه ظروف گیاهی که در سال‌های اخیر به صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته، باگاس نیشکر است. باگاس تفاله‌ای است که پس از استخراج شکر از نیشکر حاصل می‌شود و دارای درصد بسیار بالایی از فیبر و هیدرات کربن است که آن را به ماده‌ای مناسب برای تولید کاغذ مصرفی در صنایع ظروف یکبار مصرف تبدیل می‌کند.

به طور کلی امروزه در اکثر جوامع پیشرفته توصیه می‌شود به جای مواد شیمیایی و پلاستیک‌ها، از موادی که پایه گیاهی دارند برای تولید ظروف یکبار مصرف استفاده شود. انواع ظرف گیاهی قابلیت تجزیه‌پذیری بالایی دارند، در برابر گرما مقاوم‌تر بوده و مواد سمی مضر برای بدن انسان را از خود آزاد نمی‌کنند. همچنین، فرایند تولید آنها انرژی فسیلی کمتری در مقایسه با ظروف پلاستیکی مصرف می‌کند.

فرآوری مواد اولیه در تولید ظروف گیاهی

پس از آشنایی با مواد اولیه ظروف گیاهی، لازم است بدانیم برای ساخت و تولید هر یک از این ظرف‌ها چه مراحلی طی می‌شود. مراحل اولیه‌ای که برای تولید کاغذ مورد استفاده برای ساخت ظروف گیاهی طی می‌شوند، عبارتند از:

• در مرحله‌ی اول باید خمیر کاغذ تولید شود. خمیر کاغذ همان چیزی است که یک بشقاب کاغذی را می‌سازد. بسیاری از مردم از این واقعیت شگفت‌زده می‌شوند. برخی ظروف گیاهی از چوب ساخته شده‌اند که این چوب در ابتدا با عبور از روندی که برای تولید سایر اشکال کاغذ طی می‌کند، به خمیر تبدیل می‌شود.
• سیستم آوند چوبی یک درخت از الیاف ریز متعددی تشکیل شده که به یکدیگر متصل شده‌اند. یک ماشین مخصوص باید این پیوندها را برای تولید خمیر کاغذ از بین ببرد. آوند چوبی یک لوله ممتد عمودی در برخی درختان و گیاهان است که از یاخته‌های نای‌مانند تشکیل شده و شیره خام گیاه در آن جریان دارد.
• این تکنیک نسبتاً ساده برای مواد قابل بازیافت هم به کار می‌رود. در تولید مجدد خمیر از مواد بازیافتی هم، نیاز به شکستن اتصالات مصنوعی وجود دارد. در مورد مواد بازیافتی لازم است تا با چرخاندن آنها در یک مخزن وسیع، چسب و سایر اضافاتی که در خاک اره وجود دارد، از آن خارج شوند.
• پس از خرد شدن چوب یا کاغذهای بازیافتی، خاک اره تشکیل می‌شود. شکستن اتصالات موجود در خاک اره چالش‌برانگیزتر است و برای انجام آن نیاز به ترکیبی از آب گرم و مواد شیمیایی قوی است.
• اکنون خمیر کاغذ در دسترس است. این خمیر به صورت یک توده بزرگ در مخزن نگهداری می‌شود و می‌توان با پیچاندن و خم کردن آن به اشکال بسیار ساده‌تری دست یافت.
• به طور معمول، خمیر کاغذ بارها فیلتر می‌شود تا انواع گرد و غبار یا سایر آلاینده‌های موجود در آن از بین برود.
• در بعضی کارخانه‌های تولیدی از مواد شیمیایی خاص برای سفید کردن این خمیر استفاده می‌شود.

پس از تکمیل فرایند تولید خمیر، می‌توان آن را به اشکال مختلف برای تولید صفحات کاغذی درآورد. صفحات کاغذی با استفاده از دستگاه مخصوص paper-plate ساخته می‌شوند. انواع مختلفی از این دستگاه وجود دارد، اما همه آنها با اصول یکسانی کار می‌کنند. در این دستگاه‌ها خمیر به شکل محلول گرفته می‌شود و سپس اکسترود شده یا فیلتر می‌شود و بعد از طریق لوله‌هایی با کمک فشار قوی هوا به قالب‌های مخصوص تزریق می‌گردد. این قالب‌ها به صورت صفحات بزرگی تعبیه شده‌اند که شکل‌های صفحه کاغذی از قبل روی آن‌ها نقش بسته است.

خمیر در سطح این شکل‌ها فشرده و خشک می‌شود و کاغذ با طرح مورد نظر در قالب تولید می‌گردد. کاغذ را می‌توان در رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی کرد و با طرح‌های مختلف مهر زد. ماشین‌های دیگر، صفحات کاغذی را از ورق جدا می‌کنند و آنها را به بخش بسته‌بندی ارسال می‌نمایند.

البته خمیر چوب تنها یکی از منابع تولید صفحات کاغذی است. در این میان، از بسیاری مواد دیگر نیز برای این منظور استفاده می‌شود که هر یک کیفیت متفاوتی دارند؛ برای مثال کاغذ پالپ، تمیز و شفاف بوده و به طور کلی در برابر روغن‌ها، مقاوم‌ترین نوع کاغذ است که این موضوع، ظروف ساخته شده با کاغذ پالپ را برای نگهداری هر نوع ماده غذایی مناسب و مفید می‌سازد. بعضی صفحات کاغذی، از الیاف نیشکرِ باقی مانده از فرآیند تولید شکر یا سایر مواد گیاهی حاصل از فرآیندهای مشابه ساخته می‌شوند. این صفحات سازگارتر با محیط زیست هستند، اما در عین حال ضعیف‌تر بوده و در حضور گرما و رطوبت راحت‌تر حل می‌شوند.

تولید و نگهداری مواد اولیه ظروف گیاهی چگونه است؟

همان‌طور که در تعریف مواد اولیه ظروف گیاهی گفتیم، نشاسته از جمله موادی است که در تولید ظروف گیاهی از آن استفاده می‌شود. در حال حاضر معمولاً از نشاسته‌های ذرت، گندم و سیب‌زمینی برای ساخت مواد اولیه ظروف گیاهی استفاده می‌شود که در ذیل، مراحل تولید و نگهداری هر یک از آنها را بررسی می‌کنیم:

بیشتر بخوانید: چرا استفاده از ظرف گیاهی را جدی بگیریم؟

تولید نشاسته ذرت

برای تولید نشاسته ذرت، ابتدا ذرت را ذخیره‌سازی کرده، آن را تمیز نموده و ناخالصی‌های آن را جدا می‌سازند. در مرحله بعدی، جداسازی مغناطیسی روی دانه‌های ذرت صورت می‌گیرد. از این نوع جداسازی برای جدا کردن قطعات فلزی، مثل براده‌های آهن که امکان دارد در محموله‌ی ذرت در هنگام بارگیری وارد شده باشند، استفاده می‌شود. پاک کردن محموله از ناخالصی‌ها، چندین بار جهت محکم‌کاری صورت می‌پذیرد و سپس ذرت‌ها وارد مرحله آسیاب می‌شوند.

پس از آسیاب کردن، مراحل شستشو، آبگیری، خشک کردن و کیسه‌گیری به صورت پی در پی روی ذرت آسیاب شده انجام می‌شود تا فیبر، گلوتن و نشاسته به صورت جداگانه از محموله خارج شوند. گلوتن و فیبر دارای کاربرد‌های خاص خود هستند و نشاسته ذرت برای تولید خمیر ظرف گیاهی جمع‌آوری می‌شود.

تولید نشاسته گندم

در مرحله‌ی اول تولید نشاسته گندم، باید محموله‌ی گندمی که از سوله خارج شده، از خاک و خاشاک پاک شود. به این مرحله بوجاری می‌گویند. پس از بوجاری، دانه‌های گندم به وسیله آب فراوان در دو مرحله شسته می‌شوند. حال گندم، آماده ورود به آسیاب است. پس از آسیاب کردن، شیره گندم گرفته شده و در دستگاه نشاسته‌شوی وارد می‌شود. سپس با استفاده از یک سانتریفیوژ می‌توان نشاسته درجه یک و درجه دو را بسته به غلظت آنها از شیره گندم جدا نمود.

تولید نشاسته سیب‌زمینی

برای تولید نشاسته سیب‌زمینی هم مراحلی شبیه به آنچه در بالا گفتیم، طی می‌شود. برای این کار در ابتدا سیب‌زمینی‌ها از انبار به منطقه تولید نشاسته منتقل می‌شوند. در اینجا گرد و غبار و گل چسبیده روی سیب‌زمینی‌ها باید به صورت کامل جدا شود. سپس آنها را با آب شسته، پوست آنها را می‌گیرند و توسط آسیاب‌های چرخشی سیب‌زمینی‌ها را خرد می‌کنند. استخراج نشاسته از سیب‌زمینی‌ها از همین مرحله آغاز می‌شود. در ادامه می‌توان با جدا کردن شیره خام نشاسته سیب‌زمینی و صاف کردن آن با استفاده از آب تازه و سپس طی کردن مراحل آبگیری و خشک کردن، نشاسته سیب‌زمینی را جدا نمود. در این فرایند، پالپ سیب‌زمینی و پروتئین و کنسانتره سیب‌زمینی هم طی چندین فرایند فرعی به دست می‌آیند. 

وزن عمده ظروف گیاهی

به طور کلی این موضوع به ضخامت کاغذی که با آن یک ظرف گیاهی تولید شده، وابسته است و نمی‌توان عدد دقیقی را برای آن بیان کرد؛ مثلاً برای 1 کیلوگرم کاغذ، اگر صفحه کاغذی با سایز 6 اینچ تولید کنیم و از کاغذ GSM 140 استفاده نماییم، تقریباً 300 بشقاب کاغذی تولید می‌شود. هزینه تولید کاغذ نیز ممکن است در مکان‌های مختلف متفاوت باشد. GSM کاغذ، ضخامت کاغذ را مشخص می‌کند. کاغذ با GSM بزرگ از نظر اندازه ضخیم‌تر بوده و وزن بیشتری خواهد داشت و بنابراین ظروف کمتری در هر کیلوگرم تولید می‌کند. در بازار ایران معمولاً کاغذ با 140 GSM ترجیح داده می‌شود.

به پایان مطلب بررسی مواد اولیه ظروف گیاهی می‌رسیم. همان‌طور که دیدیم امروزه از مواد اولیه مختلفی در ساخت کاغذ مورد نیاز برای تولید ظروف گیاهی استفاده می‌شود، تا خطری برای سلامت انسان نداشته باشد و به محیط زیست آسیبی وارد نکند. امیدواریم شما هم با استفاده از ظروف گیاهی، در حفظ محیط زیست خود کوشا باشید.

منبع +++++