ظرف یکبار مصرف چیست؟ تاریخچه، کاربردها و مزایا و معایب آن

از ظرف یکبار مصرف همواره به‌عنوان دوستدار محیط ‌زیست یاد می‌شود؛ البته این تعریف، بسته به جنس ظروف تولیدی متغیر است؛ برای مثال ظروف یکبار مصرفی که ترکیبات سازنده آن گیاهی است، به ‌راحتی در محیط‌ زیست تجزیه می‌شود، در حالی که ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، نه تنها تجزیه نشده، بلکه برای سلامت انسان و محیط‌ زیست مضر هستند. در این مقاله از بایدا درصدد هستیم ضمن بررسی کلی این مطلب که ظرف یکبار مصرف چیست، تاریخچه ظروف یکبار مصرف و انواع آن، نوع مصارف و کاربرد آنها را بررسی کنیم. پس در ادامه همراه ما باشید.

ظرف یکبار مصرف چیست؟

ظروف یکبار مصرف را می‌توان اغلب در رستوران‌ها، فست‌فودها و تالارهای پذیرایی مشاهده کرد. البته بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند به‌ جای استفاده از ظروف چینی یا شیشه‌ای از این ظروف استفاده کنند، چرا که ساختار این ظروف به نحوی است که نه نیاز به شست‌وشو دارند و نه می‌شکنند. ظروف یکبار مصرف به ‌طور کلی، شامل بشقاب، لیوان، ظرف بسته‌بندی یکبارمصرف و… است و عمده دلیل استفاده از آن، به ویژه ظروف گیاهی و دوستدار محیط زیست (Eco-Friendly Plate) در مراکز پذیرایی و رستوران‌ها، امکان بازیافت سریع آنها و همچنین کمپوست‌پذیری آنها است.

همان‌طور که گفته شد، در تولید ظروف یکبار مصرف، علاوه بر پلاستیک، از موادی چون کاغذ، عصاره ذرت، باگاس و… نیز استفاده می‌شود. طبیعی‌ترین ظروف یکبار مصرف، ظروف تولید شده با ساقه نیشکر یا باگاس است که به‌ سرعت در طبیعت جذب شده و به کود مغذی گیاهان تبدیل می‌شود. این ظروف به دلیل پیشگیری از بیماری‌های شایع، تنها ظروف کاربردی در صنایع غذایی مختلف هستند و از آن‌جا که در برابر مواد اسیدی، مواد چرب، داغ، رطوبت‌دار و… مقاوم هستند، مانع از ترکیب مولکول‌های سازنده ظرف با غذای داخل ظرف می‌شوند.

تاریخچه ظروف یکبار مصرف

به سال 1967 می‌رویم؛ سالی که اولین ظرف یکبار مصرف کاغذی توسط هرمان هنشل آلمانی تولید شد. حدود 40 سال بعد از اولین تولید ظروف یکبار مصرف، ساموئل جی کرومبین آمریکایی، دست به اقدامی جدید زد. او که افسر بخش بهداشت عمومی کانزاس‌ سیتی بود، برای ارتقای سلامت عمومی به اولین تولید خود دست زد. کرومبین، زمانی که سوار قطار سریع‌السیر شده بود، مشاهده کرد نحوه نوشیدن آب مسافران کاملاً غیربهداشتی است. از آن‌جا ‌که بیماری‌هایی مثل سل هم در آن دوران شیوع داشت، او تصمیم گرفت یک لیوان کاغذی با عنوان لیوان سلامتی (Health Cup) بسازد.

سه‌ دهه پس از اختراع اولین لیوان کاغذی یکبار مصرف، لیوان‌های مخروطی‌شکل، قاشق و ‌چنگال چوبی و بشقاب‌های کاغذی هم به بازار آمدند. در دهه 40 میلادی، اکثر کارگران اروپایی و آمریکایی برای حمل جیره غذایی خود از ظروف یکبار مصرف کاغذی استفاده می‌کردند و این روند ادامه‌دار شد. پس از جنگ جهانی دوم، شکل جدیدی از ظرف یکبار مصرف میان عموم مردم گسترش یافت؛ ظروف قدیمی و سنتی جای خود را به ظروف پلاستیکی ساخته‌ شده از پلی‌استایرن دادند. خواص منحصربه‌فرد ظروف یک‌بارمصرف جدید این بود که هم عایق خوبی برای گرما و سرما محسوب می‌شدند و هم وزنشان تا حد مطلوبی کاهش یافته بود.

شاید بتوان سال 1948 را به‌ عنوان نقطه عطف ظروف پلاستیکی برشمرد؛ در این سال، رستوران تازه ‌تأسیس مک‌دونالد برای اصلاح منوی غذایی خود به ‌صورت موقت تعطیل شد. مک‌دونالد در آن سال، علاوه بر اصلاح منوی غذایی با مشکلاتی چون دزدی ظروف، نیروی کار زیاد برای ظرف‌شویی و نگهداری آنها دست‌وپنجه نرم می‌کرد. زمانی که 6 ماه بعد در اواسط 1948 مک‌دونالد شروع به کار کرد، تمام غذاها را در بسته‌بندی‌ها و ظروف پلاستیکی یکبار مصرف سرو ‌کرد و همین اتفاق تاریخی، باعث رواج ظروف یکبار مصرف و افزایش مشتریان در سطح ایالات متحده شد.

بیشتر بخوانید: باگاس چیست؟

انواع و اشکال ظرف یکبار مصرف چیست؟

ظروف یکبار مصرف به دلیل مصارف گوناگون، در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شوند. در واقع نوع کاربرد هر یک از ظروف، متناسب با مواد اولیه‌ تولید‌ی آنها متغیراست. در ادامه به بررسی بعضی از انواع ظروف یکبار مصرف، از جمله ظروف آلومینیومی، پلاستیکی، گیاهی و… خواهیم پرداخت.

ظرف یکبار مصرف آلومینیومی

این دسته از ظروف یکبار مصرف برای پکیج‌های بسته‌بندی غذا و… استفاده می‌شوند. اگر به بازار ظروف یکبار مصرف سر بزنید، با بخشی روبه‌رو خواهید شد که با عنوان ظروف غذای آلومینیومی شناخته می‌شوند.

ظرف پلاستیکی یکبار مصرف

بسیاری از ظروف یکبار مصرف از گرانول‌های شیمیایی تولید می‌شوند؛ برای مثال، اکثر لیوان‌ها، کاردها، قاشق، ‌چنگال‌ها و بشقاب‌ها پلاستیکی هستند. پلاستیک به دلیل سبک بودن، بیش از سایر مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلی‌استایرن فوم‌دار (استایروفوم) از رایج‌ترین انواع مواد اولیه برای تولید ظروف پلاستیکی یکبار مصرف است. اکثر ظروف پلاستیکی قابل بازیافت، با کُدهای مخصوص SPI شناسایی می‌شوند.

ظروف گیاهی

در سال‌های اخیر، تولیدکنندگان روی محصولات جایگزین پلاستیک کار کرده‌اند. در این میان، ظروف یکبار مصرف گیاهی بیش‌ از همه مورد توجه قرار گرفته‌اند. محصولات گیاهی یکبار مصرف، اثرات زیست‌محیطی مخربی در طبیعت بر جای نمی‌گذارند؛ تا جایی که یک ظرف گیاهی پس از استفاده و در صورت دفن شدن در خاک، عرض چند ماه به طور کامل تجزیه شده و به کود مغذی جهت رشد گیاهان تبدیل می‌شود.

مصارف ظروف یکبار مصرف چیست؟

عمده کاربرد ظروف یکبار مصرف، مربوط به سرو مواد غذایی در مهمانی‌ها، جشن‌های خانوادگی و گروهی و همچنین مناسبت‌ها است. مهم‌ترین فاکتوری که ظروف یکبار مصرف را نسبت به ظروف معمولی برجسته می‌کند، کیفیت ساخت آنهاست؛ برای مثال، ظروف یکبار مصرف گیاهی از خمیر باگاس تولید شده‌اند و بسته به نوع قالب، در اشکال و اندازه‌های مختلف تولید می‌گردند.

اما فاکتورهای دیگری که می‌توان به آن توجه ویژه‌ای داشت اینکه، ظروف یکبار مصرف وزن سبکی دارند و به ‌راحتی قابل نگهداری هستند و همین امر باعث می‌شود کسب‌وکارهای مختلف، از جمله: فست‌فودها و… هزینه‌های کمتری را جهت مراقبت و شستشوی ظروف متحمل شوند.

مزایا و معایب ظروف یکبار مصرف

انتخاب ظروف یکبار مصرف برای مهمانی‌ها یا سرو غذا، جنبه‌های مثبت و منفی زیادی دارد. در کنار افرادی که به ‌شدت علاقه‌مند به استفاده از ظروف یکبار مصرف هستند، افرادی هم توصیه می‌کنند از ظروف یکبارمصرف پلاستیکی استفاده نشود. در ادامه به چندین مورد از مزایای ظروف گیاهی و معایب ظروف یکبار مصرف پلاستیکی اشاره خواهیم کرد.

مزایای ظروف گیاهی بایدا

• قیمت مناسب
• امکان سفارش آنلاین از فروشگاه‌ طبیعت سلولز سبز ماندگار (بایدا)
• تولید شده از خمیر گیاهی ویرجین
• مقاوم در برابر مواد اسیدیته و چرب
• عدم آمیختگی مولکول‌های سازنده ظرف با مواد غذایی
• امکان نگهداری ظروف در مایکرویو و فریزر
• امکان تجزیه ظروف در مدت کوتاهی با دفن کردن آنها در خاک
• و…

معایب ظروف پلاستیکی

• ظروف یکبار مصرف پلاستیکی قابلیت تجزیه‌پذیری در محیط زیست را نداشته و تا هزاران سال در محیط باقی می‌مانند.
• ظروف پلاستیکی در مواجهه با حرارت و گرما، مواد شیمیایی بسیار مضری را بروز می‌دهند که در صورت ورود به بدن انسان، باعث ایجاد سرطان خواهند شد.
• ظروف پلاستیکی مقاومت کافی نداشته و به راحتی غیر قابل استفاده می‌شوند.
• و…

تأییدیه‌های بهداشتی ظرف یکبار مصرف

محصولات یکبار مصرف باید از لحاظ بهداشتی مورد تأیید سازمان‌های دولتی قرار بگیرند؛ برای مثال، سازمان غذا و دارو در ایران مسئولیت این کار را بر عهده دارند. بنا بر تأییدیه‌ها و اعلان‌های بهداشتی سازمان‌های بهداشت جهانی، روی ظروف پلاستیکی باید علایمی چون PP، PE و PS حک شود. هر یک از علایم مذکور، بیانگر کاربرد ظروف و محدوده بهداشتی آنها هستند.

برای مثال، ظروف دارای علایم PP و PE با پلی‌اتیلن ساخته شده‌اند و برای نگهداری محصولات لبنی، مواد غذایی گرم و خیلی گرم و… تا حدی مناسب هستند، در حالی که ظروف دارای علامت PS از ماده پلی‌استایرن ساخته شده‌اند و نباید از آنها برای نوشیدن مایعات داغ یا سرو غذاهای گرم استفاده نمود.

ظروف یکبار مصرف، ایده‌آل‌ترین گزینه برای خلاص شدن از معایب ظروف چینی و شیشه‌ای هستند. آمار نشان می‌دهد میزان فروش ظروف یکبار مصرف در اروپا، حداقل 25% بیشتر از ظروف معمولی است. در مقاله «ظرف یکبار مصرف چیست؟» تلاش شد هر آنچه لازم است درباره ظروف یکبار مصرف بدانید، در اختیار شما قرار گیرد. امیدواریم با استفاده از ظروف یکبار مصرف کاغذی و گیاهی، لحظات سرشار از سلامتی را به خانواده خود هدیه دهید.

منبع ++